Symposium Kracht en onmacht: van Nijkerk tot Moldavië
Tijdens het symposium ‘Kracht en onmacht’ van de VKIG op 17 november jl., stond de klachtbehandeling binnen de langdurige zorg centraal.
Er werd ingezoomd op het werk als klachtenfunctionaris in de gehandicaptenzorg en de verpleeghuiszorg, en de afstemming daarbij tussen cliëntenvertrouwenspersoon (CVP) en klachtenfunctionaris.
Het symposium was in Nijkerk, maar we kwamen ook even in België, Moldavië en Denenmarken. Spreker en zorgvernieuwer Teun Toebes nam ons daar mee naar toe, in zijn bevlogen pleidooi voor mensgerichte- in plaats van instelling gerichte zorg. Hij ondersteunde zijn verhaal met beelden uit zijn documentaire ‘Forever Human’.
De middag begon na een welkomstwoord van dagvoorzitter en bestuurslid VKIG Caroline Panis, met een schets door Brenda Frederiks, gezondheidsjurist bij Amsterdam UMC, van het juridisch kader van het klachtrecht in de Wet langdurige zorg (Wlz). Daarbij kwamen de verschillen in de wetgeving tussen de Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg (Wkkgz) en de Wet zorg en dwang (Wzd) aan de orde, en ook de verschillen in de positie van de klachtenfunctionaris en de cliëntenvertrouwenspersoon Wzd (CVP) bij het bespreekbaar maken van onvrede en klachten.
De rol en werkwijze van de CVP werd daarna verder toegelicht in een duo presentatie van cliëntenvertrouwenspersonen (Wzd) Astrid Oudshoorn en Cynthia Klaassing.
Wija van der Kaaden-Huttinga, geestelijk verzorger en mentor, was de volgende spreker. Zij vertelde over onmacht en coping mechanismen om met die onmacht om te gaan, van cliëntvertegenwoordigers, en putte daarbij zowel uit haar professionele kennis en ervaring als geestelijk verzorger bij Bartimeus, zorginstelling voor blinden en slechtzienden, als uit haar persoonlijke ervaringen als (pleeg)moeder van een meervoudig gehandicapte zoon.
Daarna was het podium voor Teun Toebes.
Na de pauze bespraken we fictieve casuïstiek uit de verpleeghuiszorg interactief met de aanwezigen in de zaal. VKIG-leden Karin Somhorst en Rieneke Blaak schetsten een casus rond de toenemende zorgbehoefte van een bewoner en de al maar escalerende onvrede van naaste familieleden over de geboden zorg, wat uiteindelijk zelfs leidde tot de aanvraag van een wettelijke mentor voor deze bewoner door de instelling. Steeds terugkerende vragen waren hierbij: ‘Wat kan de klachtenfunctionaris dan wel de cliëntenvertrouwenspersoon hierin op dit moment betekenen? ’ en ‘Wat zou jij doen, in deze situatie?’
Het bleek lastig om zo’n fictieve casus eenduidig neer te zetten. Bijvoorbeeld: spelen er heftige emoties, waarvoor je ruimte wilt maken? (eerst de emotie, dan de inhoud) of is het nodig om in te grijpen en iemand te begrenzen? Wel gaf de discussie een goed beeld van waar we als klachtenfunctionarissen in de langdurige zorg zoal mee te maken krijgen en welke afwegingen we in ons werk kunnen maken. Ook de samenwerkingsmogelijkheden met CVP-en en OCO-s. (onafhankelijke cliëntondersteuners) kwamen zo in beeld.
Tijdens de discussie over de casuïstiek wees Teun ons er een paar keer op, hoe wij als professionals zelf ook in wettelijke kaders en andere ‘hokjes’ denken, in plaats van steeds als uitgangspunt te nemen: ‘Wat wil de bewoner zelf?’
Anja de Haan
Klachtenfunctionaris en lid PR-commissie VKIG
17 november 2023
Bekijk hier de handreiking Wet zorg en dwang ziekenhuizen en revalidatiecentra.
Bekijk hier de presentaties van de sprekers. (Voor de leden.)
Bekijk hier de video van het symposium. (Voor de leden.)